Theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, việc mở thêm các hình thức kinh doanh vàng qua tài khoản sẽ giúp cân đối cung cầu và không phụ thuộc quá nhiều vào việc nhập khẩu vàng.
Ngày 25/1, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ đã tổ chức Tọa đàm “Giải pháp phát triển thị trường vàng an toàn và bền vững”. Tại đây, GS.TS. Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội và Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, đã chia sẻ về vấn đề này.
GS.TS. Hoàng Văn Cường cho biết, Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng đã ra đời vào năm 2012. Thời điểm đó, vàng được coi như một phương tiện thanh toán và người ta thường quy đổi giá trị lớn thành vàng. Tình trạng này đã gây ra nhiều hệ lụy, như việc không thể quản lý được vấn đề xuất nhập khẩu và ngoại hối, từ đó không thể quản lý được vấn đề tỷ giá, làm mất giá trị đồng tiền.
Nghị định số 24/2012/NĐ-CP đã hạn chế tình trạng “vàng hóa”, dùng vàng để thay thế các công cụ thanh toán. Trong những năm qua, Nghị định này đã phát huy tác dụng khá tốt, gần như đã chấn chỉnh được tình trạng dùng vàng làm công cụ giao dịch.
Tuy nhiên, theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, hiện nay tình hình đã thay đổi rất nhiều. Trong những thay đổi như thế, chúng ta vẫn đang duy trì Nghị định số 24/2012/NĐ-CP. Nghị định này quy định rất chặt chẽ: Nhà nước là cơ quan độc quyền sản xuất vàng miếng, độc quyền trong quản lý xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Thực tế những năm qua, hầu như Nhà nước lấy một thương hiệu vàng SJC là thương hiệu vàng quốc gia. Vàng ngoài độc quyền thì đáng sản xuất vẫn phải sản xuất, phải cung ra, nhưng trên thực tế thì hầu như không có chuyện sản xuất thêm vàng miếng. Chính vì vậy, tâm lý của người dân Việt Nam từ xưa đến nay liên quan đến chuyện tích trữ để đảm bảo an toàn, phòng tránh rủi ro. Và trong các phương tiện tích trữ thì đương nhiên vàng là một phương tiện tích trữ đảm bảo nhất. Đấy là cả thế giới chứ không riêng Việt Nam nhưng Việt Nam thì tâm lý truyền thống đó cao hơn.
Trong bối cảnh người ta cần có tích lũy như thế mà vàng miếng là vàng tích lũy, vàng SJC lại được xác định là vàng thương hiệu quốc gia thì đương nhiên người dân tích lũy sẽ chọn vàng tin cậy nhất. Mặc dù SJC và các vàng miếng khác có thể cùng chất lượng như nhau nhưng đây là vàng thương hiệu quốc gia thì đương nhiên được tin cậy. Tích lũy bao giờ cũng đảm bảo an toàn nhất nên người ta đều mong muốn mua, tích lũy, sở hữu vàng SJC. Trong khi cung không có mà cầu có thực thì sẽ dẫn đến tình trạng mất cân đối cung cầu và giá vàng sẽ tăng.
Trong bối cảnh thị trường vàng Việt Nam, nhiều vấn đề cần được xem xét và điều chỉnh để tạo ra một môi trường cạnh tranh minh bạch và công bằng. Điều này đặt ra nhiều thách thức và yêu cầu sự thay đổi trong quy định, đặc biệt là Nghị định số 24/2012/NĐ-CP.
Thứ nhất, vấn đề bất bình đẳng giữa các loại vàng nên được xem xét lại. Mặc dù chất lượng vàng có thể giống nhau với mức 9999, nhưng giá của vàng SJC Nhà nước bảo hộ cao hơn so với các loại vàng khác không được bảo hộ. Điều này tạo nên sự không công bằng và ảnh hưởng đến sự cạnh tranh trong thị trường.
Thứ hai, chênh lệch giá giữa vàng trong nước và vàng thế giới có thể dẫn đến tình trạng buôn lậu vàng. Sự chênh lệch lớn này tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập lậu vàng, gây thiệt hại không chỉ cho người dân mà còn cho xã hội. Buôn lậu vàng tăng lên khi lợi nhuận cao và xác suất bị phát hiện thấp, dẫn đến việc thất thu thuế, không tạo ra thị trường cạnh tranh minh bạch và bình đẳng.
Đứng trước thực tế này, GS. TS. Hoàng Văn Cường đề xuất sự thay đổi trong phương thức quản lý. Việc độc quyền Nhà nước về một thương hiệu vàng không còn là cần thiết. Có thể mở cửa cho nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất và quản lý vàng miếng để đáp ứng nhu cầu của người dân. Sự cạnh tranh và tự do cung cấp sẽ giúp giảm tình trạng khan hiếm và giá cao, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận và tích lũy vàng.
Một yếu tố quan trọng khác là liên thông giữa thị trường vàng trong nước và quốc tế. GS. TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh việc cần phải có các công cụ để liên thông thị trường vàng trong nước với thị trường quốc tế, đặc biệt là về vấn đề xuất nhập khẩu. Quản lý phải linh hoạt để tránh tình trạng nhập vàng nhiều hơn cần thiết và gây mất cân đối ngoại tệ.
GS. TS. Hoàng Văn Cường cũng nhấn mạnh việc mở rộng các hình thức kinh doanh vàng qua tài khoản, giúp cân đối cung cầu và tránh tình trạng người dân mua vàng để tích trữ. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sử dụng các công cụ tài chính như hợp đồng kinh doanh và tín chỉ về vàng.
Trong bối cảnh thị trường vàng đang đối mặt với nhiều thách thức, việc điều chỉnh và thay đổi quy định trở thành một yếu tố quan trọng để tạo ra một thị trường vàng minh bạch, cạnh tranh và bình đẳng cho cả người dân và doanh nghiệp.