Theo một số quan chức của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), việc lãi suất cao phát huy hiệu quả trong việc kiềm chế lạm phát có thể mất nhiều thời gian hơn dự kiến. Điều này gợi ý rằng, có thể sẽ có rất ít, hoặc thậm chí không có lần cắt giảm lãi suất nào, trong năm 2024.
Các nhà hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) và một số chuyên gia kinh tế hiện đang lo ngại rằng, chi phí vay cao hơn dường như không có tác động như mong đợi theo các lý thuyết kinh tế. Dữ liệu của chính phủ cho thấy, người Mỹ hiện không phải dành quá nhiều thu nhập cho việc thanh toán lãi vay so với vài năm trước, dù lãi suất đang ở mức cao nhất trong hơn 20 năm. Điều này có nghĩa là lãi suất cao có thể không làm giảm mạnh chi tiêu của người tiêu dùng hay hạ nhiệt lạm phát.
“Hiện tại, lãi suất cao hơn không đủ để tạo ra lực cản đối với nền kinh tế,” Joseph Lupton, chuyên gia kinh tế toàn cầu tại J.P. Morgan, cho biết. “Điều này cho thấy rằng lãi suất cần được duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn, hoặc thậm chí có thể tăng cao hơn nữa. Rất có khả năng FED sẽ phải tăng lãi suất trở lại.”
Chủ tịch FED Jerome Powell đã nói trong một cuộc họp báo hồi đầu tháng này rằng việc tăng lãi suất là “khó có thể xảy ra”, nhưng ông không hoàn toàn loại trừ khả năng đó. Tuy nhiên, ông Powell cũng nhấn mạnh rằng FED cần thêm thời gian để có được “niềm tin lớn hơn” rằng lạm phát đang thực sự quay trở lại mức mục tiêu 2%.
“Tôi nghĩ FED đang cố gắng truyền tải rằng, việc tăng lãi suất sẽ không diễn ra như thị trường dự đoán,” Gennadiy Goldberg, nhà kinh tế tại TD Securities, cho biết.
Hôm thứ Sáu tuần trước (10/5), Chủ tịch FED Dallas Lorie Logan nói rằng “còn quá sớm” để nghĩ đến việc cắt giảm lãi suất. Bà cũng cho biết, cho đến hiện tại, thị trường vẫn chưa tìm được câu trả lời cho việc liệu lãi suất đã đủ cao để dập tắt lạm phát hay chưa.
Chi phí vay cao hơn trong thời gian dài hơn sẽ gây thất vọng cho nhiều người, từ những người Mỹ hy vọng lãi suất thế chấp sẽ giảm để mua nhà, đến các nhà giao dịch Phố Wall đang chờ đợi một đợt cắt giảm lãi suất, và thậm chí cả Tổng thống Joe Biden, người sẽ hưởng lợi khi lãi suất thấp hơn hỗ trợ chiến dịch tái tranh cử của ông.
Vào cuối ngày 14/5 theo giờ Mỹ, chính phủ sẽ công bố báo cáo lạm phát tháng 4. Các chuyên gia kinh tế dự báo lạm phát sẽ giảm nhẹ xuống mức 3,4% từ mức 3,5% trong tháng 3. Tuy nhiên, lạm phát đã tăng từ mức 3,1% trong tháng 1, sau khi giảm mạnh vào năm ngoái, làm dấy lên lo ngại về việc liệu tiến trình giảm lạm phát có bị đình trệ hay không.
FED đã đẩy lãi suất cơ bản lên mức cao nhất trong 23 năm là 5,3% nhằm hạ nhiệt lạm phát từ mức đỉnh 9,1% vào tháng 6 năm 2022.
Tuy nhiên, bất chấp các đợt tăng lãi suất trong suốt 2 năm qua, người Mỹ trung bình chỉ chi 9,8% thu nhập sau thuế để trả lãi và gốc cho các khoản nợ của họ trong quý 4 năm ngoái. Hai năm trước đó, con số này chạm mức thấp kỷ lục là 9,5%.
Tại sao con số này không tăng lên dù lãi suất đang ở mức cao? Trước thời điểm FED tăng lãi suất, hàng triệu người Mỹ đã tái cấp vốn cho các khoản vay thế chấp với lãi suất rất thấp, khi ngân hàng trung ương giữ lãi suất gần bằng 0 để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kết quả là, lãi vay thế chấp của họ hiện vẫn ở mức thấp, và do đó, tình hình tài chính của họ hầu như không bị ảnh hưởng bởi các chính sách của FED. Những người đã thanh toán hết khoản vay mua ô tô trước khi FED tăng lãi suất cũng ít bị ảnh hưởng.
Theo Freddie Mac, lãi suất trung bình cho một khoản thế chấp mới có thời hạn 30 năm là gần 7,1%. Nhưng ông Goldberg tính toán rằng, lãi suất trung bình của tất cả các khoản thế chấp đang lưu hành chỉ là 3,8%, không cao hơn nhiều so với mức 3,3% khi FED bắt đầu tăng lãi suất. Hiện tại, mức chênh lệch giữa lãi suất mới và lãi suất trung bình của tất cả các khoản vay đang lưu hành đang ở mức cao nhất kể từ những năm 1980.
“Có lẽ nhiều người Mỹ đã tái cấp vốn cho các khoản thế chấp của họ khi lãi suất thế chấp giảm trong thời kỳ đại dịch… Do đó, họ vẫn chưa cảm thấy ảnh hưởng của lãi suất thế chấp cao hơn,” Neel Kashkari, Chủ tịch FED Minneapolis, nhận định. “Nếu điều này đúng, và tôi nghĩ điều này đúng, thì có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn để thị trường nhà đất và nền kinh tế nói chung cảm nhận được tác động từ việc FED tăng lãi suất.”
Nhiều tập đoàn lớn cũng đã khóa sổ các khoản vay với lãi suất thấp trước khi FED bắt đầu tăng lãi suất, càng hạn chế hơn nữa tác động của chi phí vay cao hơn.
“Tôi nghĩ kịch bản có khả năng xảy ra nhất là chúng ta sẽ tiếp tục duy trì hiện trạng này trong một khoảng thời gian dài,” ông Kashkari nói về chính sách lãi suất của FED.
Tuy nhiên, có dấu hiệu cho thấy lãi suất cao hơn đã gây ra khó khăn tài chính cho nhiều người Mỹ, với tình trạng trễ hạn thanh toán thẻ tín dụng và thanh toán các khoản vay mua ô tô gia tăng. Ngày càng nhiều người Mỹ trẻ tuổi lo ngại rằng, với chi phí thế chấp quá cao, họ sẽ không thể mua được nhà.
Theo ông Goldberg, chi phí vay cao hơn cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế, khi ngày càng nhiều người Mỹ chấp nhận mua nhà với lãi suất thế chấp cao hơn. Và theo thời gian, nhiều doanh nghiệp cũng sẽ phải vay với lãi suất cao hơn khi các khoản vay lãi suất thấp của họ đáo hạn.
“Lãi suất càng duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn, thì càng có nhiều người buộc phải chấp nhận,” ông Goldberg nói. “Nếu FED có thể kiên trì chờ đợi, thì chính sách thắt chặt lãi suất sẽ thực sự phát huy tác dụng.”