Số vốn thu hút từ các giao dịch chào bán lần đầu trên thị trường chứng khoán công cộng (IPO) tại khu vực Đông Nam Á chỉ đạt mức 1,6 tỉ đô la trong nửa cuối năm 2023, giảm đến 63% so với cùng giai đoạn năm trước. Thống kê của Nikkei và hãng dữ liệu Dealogic của Mỹ cho biết có 71 giao dịch IPO, giảm 21% so với kỳ cùng của năm trước.
Theo thông tin từ Dealogic, trước đó, số lượng giao dịch IPO và số vốn thu hút từ chúng tăng lên mạnh trên các sàn giao dịch chứng khoán ở ASEAN, với Indonesia nổi bật là điểm sáng trong nửa đầu năm 2023. Số lượng giao dịch IPO ở khu vực ASEAN đạt 79, tăng 14% so với cùng giai đoạn năm trước, và tổng số vốn huy động đạt 4,1 tỉ đô la, tăng 43%.
Sự thay đổi này cho thấy sự biến động mạnh mẽ trong hoạt động IPO của các doanh nghiệp trong khu vực Đông Nam Á. Sự giảm số lượng giao dịch và tổng giá trị vốn huy động ở giai đoạn cuối năm 2023 có thể được hiểu là một phản ảnh của tình hình kinh tế toàn cầu và yếu tố tác động đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, Indonesia vẫn tiếp tục là điểm sáng, chứng tỏ sự tăng trưởng tích cực trong lĩnh vực IPO. Sự tăng cường niềm tin từ các nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán ở quốc gia này đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp mới. Sự gia tăng về số lượng và giá trị giao dịch IPO tại Indonesia có thể là một dấu hiệu tích cực, cho thấy sự động lực và tiềm năng tăng trưởng trong nền kinh tế của họ.
Trong bối cảnh này, các chuyên gia kinh tế và nhà đầu tư có thể quan sát sự thay đổi của thị trường IPO ở Đông Nam Á với sự chú ý đặc biệt. Việc đánh giá kỹ lưỡng về các yếu tố ảnh hưởng đến sự giảm giá trị IPO có thể mang lại thông tin quan trọng để dự đoán xu hướng và định hình chiến lược đầu tư trong tương lai.
Hai nguyên nhân chính
Có hai nguyên nhân chính được xác định thông qua phân tích của Nikkei và Dealogic, đó là sự ngần ngại của các công ty ASEAN trong việc niêm yết do ảnh hưởng từ các sự kiện bầu cử nội địa và tình hình kinh tế khó khăn tại Trung Quốc.
Trong đó, Thái Lan đã chứng kiến mức giảm huy động vốn lớn nhất trong khu vực, giảm mạnh đến 75% xuống chỉ còn 773 triệu USD. Nguyên nhân chính được đặt ra là sự trì hoãn của quá trình hình thành chính phủ sau cuộc tổng tuyển cử vào tháng 5-2023. Tình hình chính trị không ổn định khiến nhà đầu tư mất niềm tin, và số lượng IPO sẽ phụ thuộc vào sự phục hồi của nền kinh tế. Natthapol Khamthakrue, đại diện của hãng chứng khoán Yuanta Securities có trụ sở tại Bangkok, nhấn mạnh rằng nếu tình hình kinh tế khôi phục, năm 2024 sẽ chứng kiến nhiều đợt IPO hơn.
Tuy nhiên, Thái Lan vẫn là nước có quỹ lớn nhất trong danh sách top 10, với sự xuất hiện của 6 công ty. Ví dụ, SCG Decor, công ty con chuyên sản xuất gạch và phụ kiện phòng tắm thuộc tập đoàn SCG, đã thành công trong việc huy động 145 triệu đô la thông qua đợt IPO, trở thành thương vụ lớn nhất ở Thái Lan. SCG Decor đã đặt kế hoạch sử dụng nguồn vốn để mở rộng thị trường sang các quốc gia láng giềng như Indonesia và Việt Nam, đồng thời chứng minh sự linh hoạt trong chiến lược kinh doanh.
Các công ty Thái khác liên quan đến ngành hàng không cũng đã tăng cường hoạt động IPO. Ví dụ, Asia Network International, một đại lý bán hàng tổng hợp cho các hãng hàng không, và công ty công nghệ thông tin và truyền thông Samart Corp. đã đưa lên sàn công ty con Samart Aviation Solutions, chuyên cung cấp công nghệ hàng không tại Campuchia.
Thái Lan không phải là nước duy nhất trong khu vực ASEAN mà tình hình chính trị ảnh hưởng đến kế hoạch IPO. Ở Indonesia, đa số các doanh nghiệp đang “chờ đợi” kết quả của cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 2 tới. Sự “neo” lại kế hoạch IPO của họ, cho rằng nhà đầu tư sẽ đứng ngoài cho đến khi họ hiểu rõ hơn về chính sách kinh tế của chính phủ mới. Kết quả là, số lượng giao dịch IPO trong nửa cuối năm giảm từ 42 xuống chỉ còn 31, và Sở Giao dịch Chứng khoán Indonesia (IDX) dự kiến chỉ có hơn 60 công ty niêm yết trong năm 2024, giảm so với 79 công ty trong toàn bộ năm 2023.
Malaysia đứng ở vị trí thứ ba cả về giá trị và số lượng giao dịch IPO, với 15 công ty niêm yết và sự chú ý đặc biệt dành cho CPE Technology, một công ty sản xuất thiết bị chính xác. Wong Kar Choon, đối tác kiểm toán tại Deloitte Malaysia, dự đoán rằng tình hình IPO sẽ trở nên sôi động hơn trong năm 2024 do nhu cầu bán lẻ và tái tổ chức lành mạnh, đặc biệt trong lĩnh vực tiêu dùng và công nghệ, hoặc những liên quan đến công nghệ.
Tình hình kinh tế trì trệ ở Trung Quốc cũng tác động đáng kể đến toàn bộ khu vực. Với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc ảnh hưởng lớn đến Đông Nam Á, đặc biệt là đối với các quốc gia có nền kinh tế xuất khẩu mạnh. Siam Cement Group (SCG), tập đoàn vật liệu xây dựng hàng đầu của Thái Lan, đã quyết định trì hoãn việc IPO của công ty con chuyên ngành hóa chất. CEO Thammasak Sethaudom cho biết, cần thêm thời gian chuẩn bị vì trong bối cảnh kinh tế hiện nay, việc niêm yết không mang lại lợi nhuận nào.
Trong bối cảnh này, tình hình IPO tại Đông Nam Á đang phản ánh một động thái biến động và sự ảnh hưởng của các yếu tố chính trị và kinh tế trong khu vực. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư đều đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai và cần quan sát thị trường một cách cẩn thận để đưa ra quyết định đầu tư chính xác.
Nổi lên những tên tuổi mới và triển vọng trong thị trường
Trong bối cảnh những thách thức về tình hình chính trị và kinh tế, nhiều doanh nghiệp chuyên về năng lượng tái tạo vẫn quyết định thực hiện IPO trong nửa cuối năm 2023, dựa trên niềm tin vào triển vọng giảm phát thải ở khu vực ASEAN.
Barito Renewables, đặt tại Indonesia, đã thực hiện đợt IPO lớn nhất trong giai đoạn này. Dưới sự bảo trợ của tập đoàn Barito Pacific, là doanh nghiệp mẹ hàng đầu tại Indonesia, Barito Renewables đã huy động khoảng 200 triệu đô la thông qua việc bán 3% số cổ phiếu lưu hành của mình. Với ba nhà máy điện địa nhiệt với tổng công suất 890 MW tại đảo Java và kế hoạch mua một trang trại gió tại đảo Sulawesi với công suất 75 MW, Barito Renewables đã thu hút sự quan tâm lớn từ nhà đầu tư. Giá cổ phiếu tăng mạnh, với vốn hóa thị trường tăng từ 130.000 tỉ rupiah (8,23 tỉ đô la) ngày niêm yết lên 672.000 tỉ rupiah, đứng thứ ba trên sàn giao dịch IDX đến hết ngày 29-1.
Trong lĩnh vực tiêu dùng và giải trí, Nusantara Sejahtera Raya, là đơn vị quản lý rạp chiếu phim hàng đầu ở Indonesia, đã huy động được lượng vốn lớn thứ hai. Với hơn 200 rạp chiếu phim hoạt động trên toàn quốc, Nusantara đặt kế hoạch sử dụng vốn huy động để mở rộng số lượng rạp chiếu lên 2.000 trong vài năm tới, nhằm tận dụng tăng cường chi tiêu cá nhân sau đợt dịch Covid-19.
Một số nhà phân tích dự đoán rằng môi trường IPO ở ASEAN sẽ có sự cải thiện vào năm 2024 khi các đợt tăng lãi suất toàn cầu giảm nhẹ, do lãi suất cao đã làm giảm giá cổ phiếu. Theo PwC, thị trường IPO ở Đông Nam Á có thể “tăng trưởng và phục hồi” vào năm 2024, đặc biệt nếu tình hình kinh tế tổng thể ổn định, đồng thời môi trường lãi suất không gặp những biến động lớn.