Phân tích định tính và định lượng là hai khía cạnh quan trọng trong việc đánh giá cơ bản của một cổ phiếu. Mặc dù phân tích định tính cung cấp thông tin về yếu tố không gian như lợi nhuận, cơ hội thị trường và quản lý doanh nghiệp, nhưng nó thường mang tính chủ quan và không đảm bảo kết quả chính xác. Do đó, kết hợp phân tích định tính với phân tích định lượng là cần thiết để có cái nhìn toàn diện và đưa ra quyết định đầu tư có trách nhiệm và hiệu quả.
Phân Tích Định Tính Trong Chứng Khoán Là Gì?
Phân tích định tính là một phương pháp nghiên cứu tập trung vào việc thu thập và hiểu biết dữ liệu phi số lượng như văn bản, hình ảnh, video, tập trung vào ý nghĩa, cảm xúc, hành vi và trải nghiệm của con người. Các kỹ thuật như phỏng vấn, quan sát, phân tích văn bản, nhóm thảo luận được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu từ góc nhìn chủ quan và cảm nhận của người nghiên cứu, nhằm khám phá vấn đề thay vì kiểm định giả thuyết.
Phương pháp này thường được áp dụng rộng rãi trong nghiên cứu xã hội, nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm và đánh giá chiến dịch marketing. Trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư có thể sử dụng phân tích định tính để hiểu rõ về một công ty từ các thông tin có sẵn, nhằm quyết định đầu tư cổ phiếu, xác định kỳ vọng về tương lai và xác định chiến lược đầu tư.
Phân tích định tính và phân tích định lượng đều quan trọng trong phân tích cơ bản trong chứng khoán. Phân tích định tính cung cấp thông tin chi tiết và hiểu biết sâu sắc về một công ty, tuy nhiên, nó có thể mang tính chủ quan và phụ thuộc vào sự hiểu biết và kinh nghiệm của người phân tích.
Chi Tiết Về Cách Chọn Cổ Phiếu Tối Ưu Bằng Phân Tích Định Tính
Phân tích cơ bản trong đầu tư chứng khoán không chỉ đơn thuần là việc tính toán số liệu và dự đoán dòng tiền. Nó còn bao gồm việc xem xét các đặc điểm chung, những yếu tố chủ quan của một công ty. Trong phạm vi rộng lớn của phân tích cơ bản, phân tích các yếu tố định tính đóng một vai trò quan trọng trong việc chọn lựa cổ phiếu. Hãy cùng nhìn vào cách áp dụng phân tích này.
Xem xét những yếu tố nội tại của doanh nghiệp
Khi đặt ra quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp, yếu tố doanh nghiệp thường được đặt lên hàng đầu để xem xét. Đầu tiên, việc thu thập và phân tích thông tin về doanh nghiệp là cực kỳ quan trọng. Điều này bao gồm việc hiểu rõ về mô hình kinh doanh của họ, hiệu quả hoạt động, và khả năng sinh lời. Bên cạnh đó, các lợi thế cạnh tranh như sản phẩm độc đáo, dịch vụ chăm sóc khách hàng xuất sắc và bí quyết thương mại cũng đều được cân nhắc kỹ lưỡng.
Triết lý kinh doanh và phong cách quản lý được thiết lập bởi người đứng đầu doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng. Cách quản lý cởi mở, minh bạch và linh hoạt thường được nhà đầu tư đánh giá cao hơn. Điều này đặc biệt quan trọng vì nó thể hiện sự sẵn lòng thích nghi và mở cửa đối với thị trường biến động.
Để hiểu rõ hơn về phong cách quản lý của một công ty, nhà đầu tư có thể tham khảo phần thảo luận và phân tích của ban lãnh đạo trong báo cáo hàng quý hoặc hàng năm. Bằng cách này, họ có thể tự đặt ra câu hỏi về sự phù hợp của triết lý kinh doanh với mình và với tính chất kinh doanh của công ty.
Khi tìm hiểu về đội ngũ lãnh đạo của một công ty, việc xem xét thời điểm mà họ tiếp quản và liệu họ đã tạo ra các thay đổi tích cực hay không là rất quan trọng. Trong trường hợp một công ty không hoạt động hiệu quả, việc tái cơ cấu quản lý thường là biện pháp đầu tiên được thực hiện. Điều này có thể thể hiện qua việc thường xuyên thay đổi người đứng đầu, một dấu hiệu cho thấy sự kém hiệu quả trong hoạt động của công ty.
Ví dụ, Jack Welch đã làm CEO của General Electric trong hơn 20 năm. Sự ổn định lâu dài của ông là một dấu hiệu tích cực, cho thấy ông là một nhà quản lý thành công và hiệu suất công ty được duy trì. Nếu không, các cổ đông và ban lãnh đạo có lẽ đã không giữ ông lại lâu như vậy.
Tuy nhiên, việc tái cơ cấu cũng có thể đem lại điều tích cực, cho thấy mặc dù công ty đang gặp khó khăn, nhưng đã nỗ lực cải thiện và sắp chứng kiến sự thay đổi tích cực.
Ví dụ, khi Tập đoàn Chrysler đứng trước nguy cơ phá sản, việc Lee Iacocca, một Giám đốc điều hành mới, đến và thành lập một đội ngũ quản lý mới nhằm tái cấu trúc và khôi phục vị thế của Chrysler là một ví dụ điển hình.
Văn hóa doanh nghiệp là một yếu tố không thể phớt lờ trong phân tích định tính, và đây cũng là một điểm mà nhà đầu tư cần quan tâm. Việc tìm hiểu về văn hóa doanh nghiệp giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về cách công ty đối xử với khách hàng, sự sáng tạo và đổi mới của họ, cũng như đạo đức kinh doanh mà họ tuân thủ.
Một doanh nghiệp tập trung vào khách hàng, luôn khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, và coi trọng đạo đức kinh doanh thường có tiềm năng phát triển lớn trong tương lai.
Nghiên cứu về các yếu tố quản trị
Xương sống của một công ty thành công nằm ở sức mạnh của bộ máy quản lý. Những quyết định chiến lược cuối cùng được đưa ra bởi các nhà lãnh đạo và do đó, họ chịu trách nhiệm quyết định số phận của công ty. Để đánh giá sức mạnh của ban quản lý, nhà đầu tư thường áp dụng tiêu chuẩn 5W: Who – Where – When – What – Why? (Ai – Ở đâu – Khi nào – Cái gì – Tại sao?)
Hãy tìm hiểu về các nhà lãnh đạo (CEO, CFO, COO và CIO) đang điều hành công ty – họ là ai, nguồn gốc của họ, kinh nghiệm và trình độ học vấn, năng lực và tầm nhìn của họ. Hỏi tại sao họ được chọn để làm lãnh đạo và xem xét xem kiến thức của họ có phù hợp với ngành công nghiệp hay không. Nếu không phải là chuyên gia trong lĩnh vực mà họ đang quản lý, liệu họ có thể đem lại thành công cho công ty không?
Ngoài ra, cấu trúc sở hữu tập trung hay phân tán cũng đóng vai trò quan trọng. Ảnh hưởng của các cổ đông lớn đối với quyết định công ty cũng cần được xem xét.
Sự minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm của ban lãnh đạo cũng là một yếu tố quan trọng. Việc giữ cổ phiếu của một công ty không minh bạch có thể mang lại rủi ro lớn cho các cổ đông.
Cần biết công ty đang làm gì và kiếm tiền ra sao?
Trong việc phân tích các yếu tố định tính của một công ty, không thể bỏ qua việc xem xét các sản phẩm hoặc dịch vụ mà công ty đó cung cấp. Mô hình kinh doanh của công ty là gì? Lợi nhuận của công ty đến từ đâu?
Hiểu rõ về cách mà công ty kiếm tiền là cực kỳ quan trọng để đánh giá giá trị đầu tư. Nếu bạn không hiểu cách mà công ty của bạn tạo ra lợi nhuận, bạn không thể hoàn toàn tin tưởng rằng đầu tư vào cổ phiếu của họ sẽ mang lại lợi nhuận.
Một ví dụ điển hình về điều này là sự sụp đổ của Dotcom vào cuối những năm 90. Nhiều người không hiểu rõ cách mà các công ty Dotcom tạo ra doanh thu hoặc lý do tại sao chúng lại được định giá cao đến vậy. Trong thực tế, nhiều trong số đó thậm chí không tạo ra lợi nhuận; họ chỉ dựa vào tiềm năng tăng trưởng lớn. Điều này đã dẫn đến sự mua bán quá mức dựa trên tâm lý bầy đàn, và kết quả là sụp đổ của thị trường.
Tuy nhiên, không phải ai cũng phải chịu tổn thất trong thời kỳ sụp đổ. Warren Buffett, ví dụ, không đầu tư vào công nghệ cao chủ yếu là do ông không hiểu rõ về nó. Điều này đã giúp ông tránh được tổn thất lớn sau sự sụp đổ của Dotcom.
Do đó, để đánh giá liệu một công ty có đưa ra các quyết định đầu tư đúng đắn hay không, việc hiểu rõ về cách mà công ty tạo ra doanh thu là vô cùng quan trọng.
Yếu tố ngành và vị thế của doanh nghiệp
Bên cạnh việc hiểu rõ về hoạt động cơ bản của một công ty, việc phân tích các đặc điểm của ngành công nghiệp mà công ty hoạt động trong đó cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Điều này bao gồm việc đánh giá tiềm năng tăng trưởng của ngành. Một công ty bình thường trong một ngành phát triển có thể mang lại lợi nhuận ổn định, trong khi một công ty bình thường trong một ngành đang suy thoái có thể làm giảm giá trị đầu tư của bạn. Dù việc dự báo giai đoạn tăng trưởng của một công ty có thể không dễ dàng, nhưng nhận thức này thường là lâu dài: không khó để nhận ra rằng tiềm năng tăng trưởng của ngành công nghệ cao lớn hơn so với ngành sản xuất truyền thống. Câu hỏi quan trọng là liệu nhu cầu trong ngành đó có tăng lên hay không.
Thị phần là một chỉ số quan trọng thể hiện vị thế của một doanh nghiệp. Ví dụ, xem xét cách Microsoft thống trị thị trường hệ điều hành. Bất kỳ công ty nào cố gắng tiếp cận thị trường này đều phải đối mặt với những thách thức lớn vì Microsoft có thể tận dụng lợi thế kinh tế do quy mô của mình. Điều này không đồng nghĩa với việc một công ty ở vị thế độc quyền sẽ tự động thành công, nhưng đầu tư vào một công ty đang cố gắng cạnh tranh với một “khổng lồ” như vậy sẽ là một rủi ro lớn.
Rào cản vào thị trường cũng có thể tạo ra một ưu thế cạnh tranh đáng kể cho một công ty về chất lượng. Ví dụ, so sánh ngành công nghiệp nhà hàng với ngành công nghiệp sản xuất ô tô hoặc dược phẩm. Mở một nhà hàng đòi hỏi ít vốn và kỹ năng so với việc tham gia vào ngành sản xuất ô tô hoặc dược phẩm, nơi có nhiều rào cản hơn như chi phí vốn lớn, quyền sở hữu bản quyền, và các quy định pháp lý nghiêm ngặt. Càng khó tham gia vào một ngành, cơ hội cho các công ty hiện có càng lớn. Đừng quên xem xét xu hướng và nhu cầu tương lai của ngành, cũng như việc áp dụng công nghệ mới và thay đổi trong quy định pháp luật.
Tên thương hiệu của doanh nghiệp
Một thương hiệu có giá trị là kết quả của nhiều năm xây dựng và tiếp thị sản phẩm. Sở hữu một danh mục thương hiệu đa dạng sẽ giúp phân tán rủi ro, vì hiệu suất tích cực của một thương hiệu có thể bù đắp cho hiệu suất kém của thương hiệu khác.
Một số nhà đầu tư thường tránh xa các công ty liên quan quá mức đến một cá nhân. Bởi nếu một công ty phụ thuộc quá nhiều vào hình ảnh của một cá nhân, thì bất kỳ tin tức tiêu cực nào liên quan đến người đó cũng có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động cổ phiếu của công ty, ngay cả khi tin tức đó không liên quan gì đến hoạt động kinh doanh của công ty.
Yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến cổ phiếu ngành
Đừng bỏ qua yếu tố vĩ mô, vì tình hình kinh tế, lãi suất ngân hàng, lạm phát, thất nghiệp và các chính sách chính phủ đều có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều ngành trong tương lai.
Chẳng hạn, xung đột ở Ukraine có tác động gián tiếp đến nền kinh tế toàn cầu, nhưng đồng thời cũng tạo ra cơ hội cho việc xuất khẩu lương thực. Ukraine là một trong những quốc gia sản xuất lương thực lớn ở châu Âu, và xung đột có thể làm gián đoạn hoạt động nông nghiệp của họ. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu lương thực, thực phẩm, khai thác than, và mỏ.
Không nên quá phức tạp vấn đề khi phân tích định tính
Bạn không cần phải là một chuyên gia tài chính để nhận ra một công ty tốt. Trong cuốn sách “One Up on Wall Street” của Peter Lynch, ông thảo luận về cách vợ ông đã thu hút sự chú ý của ông đến một sản phẩm tuyệt vời có cách tiếp thị độc đáo. Hanes đang thử nghiệm tiếp thị một sản phẩm gọi là L’eggs: quần tất nữ được đóng gói trong vỏ trứng nhựa nhiều màu sắc. Thay vì bán sản phẩm này trong các cửa hàng thời trang hoặc cửa hàng đặc sản, Hanes đặt chúng gần các sản phẩm như kẹo, nước ngọt và kẹo cao su tại quầy thanh toán của siêu thị. Ý tưởng này rất tuyệt vời vì phụ nữ thường đến siêu thị thường xuyên hơn khoảng 12 lần so với các cửa hàng khác. Kết quả là, sản phẩm này đã thành công rực rỡ và trở thành một trong những sản phẩm tiêu dùng bán chạy nhất trong thập kỷ 1970.
Hầu hết phụ nữ thời đó dễ dàng nhận ra sự phổ biến của sản phẩm này, và vợ của Peter Lynch là một trong số họ. Nhờ lời khuyên của cô, ông đã nghiên cứu công ty sâu hơn một chút và đầu tư vào Hanes, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho Fidelity, trong khi hầu hết các nhà quản lý tại Wall Street đã bỏ lỡ cơ hội. Điều này chỉ ra rằng không chỉ các chuyên gia tài chính mới biết về các công ty; người bình thường cũng có thể nhận ra những điều kỳ diệu như vậy. Nếu bạn thấy một công ty địa phương đang phát triển và hoạt động tốt, hãy tìm hiểu sâu hơn và hỏi xung quanh. Ai biết, đó có thể là cơ hội đầu tư tiếp theo như Hanes.
Kết luận
Việc đánh giá một công ty không chỉ dừng lại ở việc xem xét doanh thu và thu nhập mà còn cần phải cân nhắc đến các yếu tố định tính. Phương pháp này không chỉ giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về doanh nghiệp và tiềm năng tăng trưởng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định liệu nên đầu tư vào công ty đó hay không, và nên giữ cổ phiếu trong thời gian ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn.
Tuy nhiên, phân tích định tính không đủ để đưa ra quyết định đầu tư một cách chính xác. Đó là lý do tại sao cần phải kết hợp phân tích định tính với phân tích định lượng. Kết hợp cả hai phương pháp này sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện hơn về một công ty và chọn ra những cổ phiếu tốt nhất cho danh mục đầu tư của mình.