Các tập đoàn lớn tại Nhật Bản đã chuẩn bị cho việc đưa ra đề nghị tăng lương mạnh trong các cuộc thương thảo với các công đoàn lao động, dự kiến sẽ kết thúc vào ngày 13/3. Đây là một bước đi sẽ tăng cơ hội cho Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) có thể dừng chính sách tiền tệ nới lỏng trong thời gian tới.
Các nhà kinh tế dự đoán rằng cuộc thương lượng sẽ dẫn đến việc tăng lương trung bình khoảng 3,9% cho người lao động thuộc nghiệp đoàn. Đây là mức tăng mạnh nhất trong 31 năm và làm tăng khả năng của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) dừng áp dụng lãi suất âm vào tháng 4/2024.
BoJ luôn đánh giá cao việc tăng lương mạnh mẽ là một điều kiện tiên quyết để có thể hủy bỏ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng đã được triển khai trong hơn một thập kỷ nhằm đưa Nhật Bản ra khỏi chu kỳ giảm phát và đình trệ kinh tế kéo dài.
Trong thời kỳ tăng trưởng cao nhưng giảm bớt tầm quan trọng trong những thập kỷ trước, cuộc đàm phán lương hàng năm ngày càng trở nên quan trọng. Trước đây, vào những năm 1990, khi bong bóng tài sản vỡ, các công ty đã tập trung vào việc cắt giảm chi phí bao gồm vay mượn, nhân công và cả nhà máy và thiết bị.
Sau ba thập kỷ, cuộc thương lượng về lương một lần nữa thu hút sự chú ý, khi Thủ tướng Fumio Kishida coi việc tăng lương là ưu tiên hàng đầu, nhằm chấm dứt chuỗi năm tăng trưởng lương thấp, khiến Nhật Bản ở mức thấp hơn nhiều so với trung bình của các nước giàu trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế.
Theo Takeshi Minami, nhà kinh tế trưởng tại Norinchukin Research Institute, các doanh nghiệp lớn có thể đưa ra mức tăng lương gần 4% trong năm nay, khi tình trạng thiếu lao động tại Nhật Bản cũng tạo ra áp lực tăng lương.
Atsushi Takeda, nhà kinh tế trưởng tại Itochu Economic Research Institute, nhận định việc tăng lương ngày càng trở nên quan trọng để thu hút người lao động, đặc biệt khi Nhật Bản đang đối mặt với việc giá cả tăng. Tổng công đoàn Rengo lớn nhất Nhật Bản đã đề xuất tăng lương 5,85% trong năm nay, vượt quá mức 5% lần đầu tiên trong 30 năm.
Báo Nikkei cho biết, cuộc đàm phán về tăng lương đã bắt đầu từ ngày 24/1, và một số công ty lớn đã thể hiện ý định tăng lương ở mức cao hơn. Tuy nhiên, Nikkei cũng đồng tình rằng cần xem xét khả năng các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tăng lương ở mức nào. Hãng thông tấn Jiji cũng thông tin rằng nhiều tổ chức và doanh nghiệp đã cam kết tăng lương, như các công đoàn trong ngành phân phối dệt may đã quyết định tăng lương cơ bản 4% và lương cố định 6% trong năm nay.
Tăng lương đã là một mục tiêu khó khăn đối với các nhà lãnh đạo chính sách ở Nhật Bản trong nhiều thập kỷ qua, nhưng áp lực từ chi phí sinh hoạt gần đây ở đây đã làm tăng sự cấp bách của vấn đề này. Đối mặt với sự sụt giảm trong sự ủng hộ, Thủ tướng Kishida đã cam kết đạt được một năm tăng lương nữa và tránh tình trạng suy thoái kinh tế mà Nhật Bản đã trải qua từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000.
Dữ liệu từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy tiền lương hầu như không tăng ở Nhật Bản trong khoảng 30 năm qua do nước này đang trong tình trạng giảm phát liên tục và triển vọng tăng trưởng kinh tế chậm rãi khiến các doanh nghiệp e dè về việc tăng lương. Tuy nhiên, câu chuyện bắt đầu thay đổi sau khi các rắc rối trong chuỗi cung ứng do đại dịch Covid-19 và xung đột Nga-Ukraine dẫn tới sự tăng giá của nguyên vật liệu, khiến các doanh nghiệp phải chuyển phần chi phí tăng lên cho người tiêu dùng.
Một câu hỏi quan trọng là liệu việc tăng lương có thể được mở rộng tới các doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp ở các vùng xa trung tâm hay không. Một cuộc khảo sát của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) vào tháng 10/2023 đã chỉ ra rằng việc tăng lương diễn ra không đồng đều giữa các lĩnh vực và nhiều doanh nghiệp vẫn chưa quyết định liệu họ sẽ tăng lương trong năm tiếp theo hay không.